Κέντρα πρόληψης ουσιοεξάρτησης. Μια εμπειρική προσέγγιση

Abstract

Περίληψη Η παρούσα έρευνα στοχεύει στην εξέταση των απόψεων και των στάσεων εργαζόμενων στο Κέντρου Πρόληψης Εξαρτήσεων και Προαγωγής Ψυχοκοινωνικής Υγείας Περιφερειακής Ενότητας Αχαΐας, αναφορικά με τους παράγοντες κινδύνου για την χρήση ουσιών και την ουσιοεξάρτηση, καθώς και την λειτουργία των κέντρων πρόληψης ουσιοεξάρτησης και την συμμετοχή στα προγράμματα και τις δραστηριότητες που αυτά παρέχουν. Στο θεωρητικό μέρος, εξετάζονται μια σειρά από αιτιολογικές θεωρίες της ουσιοεξάρτησης (μοντέλο του Kandel, θεωρία της γενικής παραβατικότητας, κοινωνιο-γνωστική θεωρία, η θεωρία της έλλογης δράσης, η θεωρία της προσχεδιασμένης συμπεριφοράς, μοντέλο κοινωνικής ανάπτυξης, οικολογικό μοντέλο), οι βασικοί παράγοντες κινδύνου για την ουσιοεξάρτηση (ψυχικές διαταραχές, ηλικία έναρξη της χρήση, οικογένεια, παρέες συνομηλίκων, οικονομικές συνθηκες) καθώς και οι βασικοί τύποι πρόληψης (καθολική, επικεντρωμένη και ενδεδειγμένη πρόληψη), στρατηγικών παρέμβασης (δικτύωση, ενημέρωση – ευαισθητοποίηση, εκπαίδευση) και πλαίσιων παρέμβασης (σχολικό, οικογενειακό πλαίσιο). Η έρευνα διεξήχθη βάσει της ποιοτικής μεθoδολογίας, η οποία επιλέχθηκε λόγω των στόχων και των αναγκών που τέθηκαν για την έρευνα αυτή. Η συλλογή των δεδομένων έγινε με την μέθοδο της ημιδομημένης συνέντευξης και ως μέθοδος ανάλυσης των δεδομένων επιλέχθηκε η θεματική ανάλυση περιεχομένου. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, οι συμμετέχοντες δίνουν ιδιαίτερη σημασία στις παρεμβάσεις πρωτογενούς – καθολικής πρόληψης, βασικό στοιχείο των οποίων θεωρούν ότι είναι η αύξηση των προστατευτικών παραγόντων και η μείωση των παραγόντων κινδύνου, όπως η βελτίωση της οικογενειακής επικοινωνίας και του γονεϊκού ρόλου. Ιδιαίτερη σημασία δίνεται από τους συμμετέχοντες και στους παράγοντες που σχετίζονται με το σχολείο, την ύπαρξη ψυχολογικών προβλημάτων και τις παρέες συνομηλίκων, αλλά και με ευρύτερους κοινωνικούς παράγοντες. Σύμφωνα με τους συμμετέχοντες, η επιρροή της κρίσης στο ίδιο το κέντρο πρόληψης φαίνεται μέσω της υποχρηματοδότησης και της υποστελέχωσης του κέντρου. Τέλος, ιδιαίτερη σημασία αποδίδουν οι συμμετέχοντες στην συμμετοχή των τοπικών φορέων και των θεσμών στα προγράμματα πρόληψης. Λέξεις κλειδιά: ουσιοεξάρτηση, αιτιολογικές θεωρίες ουσιοεξάρτησης, ποιοτική έρευνα, κέντρα πρόληψης ουσιοεξάρτησης, Ελλάδα, παράγοντες κινδύνου ουσιοεξάρτησης, τύποι πρόληψης