Διμερείς σχέσεις εμπορίου Ελλάδας- Τουρκίας

Abstract

Η παρούσα εργασία απαρτίζεται από έξι κεφάλαια σε κάθε ένα από τα οποία αναλύονται διάφορες πτυχές του ελληνοτουρκικό εμπορίου. Στο πρώτο κεφάλαιο αναφερόμαστε στο θεωρητικό πλαίσιο που εφαρμόζεται σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό όσον αφορά το διμερές εμπόριο ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία. Αρχικά αναλύουμε συνδυαστικά και κριτικά τη θεωρία του απόλυτου πλεονεκτήματος, όπως διατυπώθηκε αρχικά από τον Άγγλο οικονομολόγο “AdamSmith” και τη θεωρία του συγκριτικού πλεονεκτήματος, όπως εκφράστηκε από τον “Ricardo” στα πλαίσια της κριτικής του στη θεωρία του απόλυτου πλεονεκτήματος. Ένα άλλο θεωρητικό εργαλείο που θα μας χρησιμεύσει στην περαιτέρω εμβάθυνση του διμερούς εμπορίου στα κεφάλαια που θα ακολουθήσουν είναι το θεωρητικό υπόδειγμα των Σουηδών Heckscher- Ohlin. Με αυτό το θεωρητικό σχήμα ασχολήθηκε ο Leontief όσον αφορά την μελέτη και προσπάθεια επαλήθευσης της θεωρίας αναλογιών των παραγωγικών συντελεστών σε εμπειρικό επίπεδο. Επιπροσθέτως, θα αναφερθούμε στη Γενική Συμφωνία Δασμών και Εμπορίου (βλ. GATT), που απετέλεσε τον άτυπο προάγγελο του Διεθνούς Οργανισμού Εμπορίου και έθεσε τις βάσεις και τους κανόνες των δασμολογικών πολιτικών και του διεθνούς εμπορίου εν γένει. Στα πλαίσια της GATT διενεργήθηκαν σε βάθος δεκαετιών οι Γύροι Συμφωνιών που αφορούν τη διαμόρφωση των δασμολογικών πολιτικών, της συναλλαγματικής πολιτικής και των διεθνών κανόνων που τέθηκαν και ισχύουν έως σήμερα και εφαρμόζονται από τα όλα κράτη που διενεργούν εξωτερικό εμπόριο. Αναφορά θα γίνει στις ευρωπαϊκές δαπάνες, καθότι αποτελούν ένα ζωτικό κομμάτι των εμπορικών δραστηριοτήτων της Ελλάδας. Η Ελλάδα ως κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης ακολουθεί τις ευρωπαϊκές πολιτικές όσον αφορά στο εμπόριο και τη δασμολογική πολιτική. Συνεπώς η αναφορά της προστατευτικής πολιτικής κρίνεται αναγκαία για την κατανόηση του διμερούς εμπορίου. Κλείνοντας, ειδική μνεία θα γίνει στην κατεξοχήν πολιτική των δασμών, καθώς διαμορφώνει σε μεγάλο βαθμό την κίνηση του εμπορίου και τον εμπορικών συναλλαγών.

Στο δεύτερο κεφάλαιο θα αναλύσουμε τους όρους του διεθνούς εμπορίου, ώστε να έχουμε μια σφαιρική αντίληψη όσον αφορά το διμερές εμπόριο Ελλάδας και Τουρκίας. Στο κεφάλαιο τούτο αναλύουμε τις βασικές έννοιες του διεθνούς εμπορίου αγαθών όπως είναι οι δασμοί, τα spread, το dumping, τα ισοζύγια και οι ισοτιμίες. Οι όροι αυτοί είναι ζωτικής σημασίας στην ανάλυση και κατανόηση οποιουδήποτε διμερούς ή πολυμερούς εμπορίου σε διεθνή και περιφερειακή εμβέλεια. Το διεθνές εμπόριο αφορά τις σχέσεις του εξωτερικού εμπορίου. Υπάρχει η διάκριση σε ενδοκοινοτικό εμπόριο, που αφορά το εμπόριο των κρατών μελών της ΕΕ και το εμπόριο με τρίτες χώρες. Στο τρίτο κεφάλαιο θα κάνουμε μια σύντομη ιστορική αναδρομή όσον αφορά τις ελληνοτουρκικές εμπορικές σχέσεις, καθώς και θα αναφερθούμε στα γεωγραφικά και δημογραφικά στοιχεία τόσο της Ελλάδας όσο και της Τουρκίας. Θα αναλύσουμε το ρόλο της Ελλάδας στο διεθνές και περιφερειακό σύστημα όσον αφορά την οικονομική διάσταση, εφόσον η προσέγγισή μας θα αφορά τις οικονομικές ενέργειες της Ελλάδας. Μέσα από τα γενικά οικονομικά στοιχεία και το ιστορικό των δανειοδοτήσεων της Ελλάδας με μια αναφορική στάση στο λεγόμενο ελληνικό οικονομικό θαύμα θα κατανοήσουμε καλύτερα τη σημερινή πορεία της Ελλάδας υπό το πρίσμα του εμπορίου. Η είσοδος βέβαια στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες και την ευρωζώνη αργότερα αλλάζει τα δεδομένα και τις ισορροπίες για την Ελλάδα. Η αναφορά στους οικονομικούς δείκτες της Ελλάδας κρίνεται απαραίτητη για τούτη την οικονομική ανάλυση. Στο 4ο κεφάλαιο θα αναλύσουμε τα γεωγραφικά, πολιτικά και οικονομικά στοιχεία της Τουρκίας. Είναι μια χώρα με ιδιαιτερότητες που συνδυάζει νεοφιλελεύθερα και συντηρητικά στοιχεία, στοιχεία νεωτεριστικού και θρησκευτικού κράτους. Ενδιαφέρον παρουσιάζει να αναλύσουμε τα στοιχεία αυτά με σκοπό την κατανόηση τόσο των πολιτικών όσο και τον οικονομικών στοιχείων προτού προχωρήσουμε σε μια ανάλυση των ελληνοτουρκικών εμπορικών σχέσεων. Στο 5ο κεφάλαιο θα μελετήσουμε τις εμπορικές σχέσεις που διεξάγονται ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία. Στην πρώτη ενότητα, η οποία θα αναφέρεται στο εξωτερικό εμπόριο της Ελλάδας κατά τα έτη 2000 έως 2015, θα μελετήσουμε τα μεγέθη των εισαγωγών και των εξαγωγών της χώρας, εστιάζοντας στην έκταση που λαμβάνει το εμπορικό ισοζύγιο ανά έτος, ενώ θα αναφερθούμε στα κυριότερα προϊόντα που εξάγει και εισάγει, καθώς και στους κυριότερους εμπορικούς εταίρους της. Στην δεύτερη ενότητα θα αναπτύξουμε τις εξαγωγές και εισαγωγές της Τουρκίας κατά την περίοδο 2000 έως 2015, καθώς και θα αναφερθούμε στα κυριότερα εξαγώγιμα και εισαγώγιμα προϊόντα της Τουρκίας. Επιπλέον, θα εστιάζουμε στις χώρες που αποτελούν τους κύριους εμπορικούς εταίρους της. Τέλος, στην τρίτη ενότητα θα προσπαθήσουμε μέσα από το εξωτερικό εμπόριο των δύο χώρων της Μεσογείου να εντρυφήσουμε στις οικονομικές σχέσεις των δύο χωρών μέσα από την αναφορά των οικονομικών δεδομένων. Στο 6ο κεφάλαιο θα αναλυθούν οι εξαγωγές των δύο χωρών προς τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με σκοπό στην συνέχεια του υπολογισμό του δείκτη RCA. Στο τελευταίο μέρος του κεφαλαίου εξάγουμε τα συμπεράσματα, όπου αναλόγως με τα ευρήματα μας θα αναδειχθεί εάν η αρχική υπόθεση εργασίας ήταν σωστή. Η υπόθεση εργασίας αφορά στο εάν η Τουρκία βρίσκεται σε ευνοϊκότερη θέση όσον αφορά το εμπορικό ισοζύγιο έναντι της Ελλάδας.