Θεατρική αρχιτεκτονική- στοιχεία οπτικής οργάνωσης

Abstract

Η δημόσια αρχιτεκτονική στα αρχαϊκά χρόνια επηρεαζόταν κυρίως από τη θρησκεία γι’ αυτό και έχουμε πλήθος ναών και θησαυρών. Τελεστήρια, βωμοί, ταφικές κατασκευές, στοές αποτελούν μεγάλο κομμάτι της εποχής αυτής καθώς έχουν τεράστια πολιτιστική αξία. Είναι η εποχή που κτίσθηκαν τα πρώτα θέατρα. Στην κλασσική εποχή συναντάμε επίσης πλήθος ναών και θησαυρών καθώς και συνεχίζεται η κατασκευή μεγάλων σημαντικών θεατρικών κτηρίων. Η ελληνιστική εποχή χαρακτηρίζεται για τα τεράστια κτήρια που έχουν πληθωρικό χαρακτήρα καθώς και για τα πολιτιστικά κέντρα τα οποία ασκούν γοητεία μέχρι και στους ηγεμόνες της Ανατολής. Στη Ρωμαϊκή εποχή γίνεται φανερή η τεράστια επιρροή της Ελληνικής τέχνης στη Ρωμαϊκή τέχνη. Είναι η εποχή που η κατασκευή ναών έχει εξαφανισθεί εκτός από λίγες εξαιρέσεις. Επ’ ευκαιρία των εορτασμών του Διονύσου ξεκίνησε η διδασκαλία και η τέλεση θεατρικών παραστάσεων που όσο εξελίσσονταν δημιουργείτο συνεχώς η ανάγκη για περισσότερο θεατρικό θέαμα, άρα και περισσότερα θεατρικά κτίρια με αποτέλεσμα κάθε πόλη-κράτος να έχει το δικό του θέατρο. Το αρχαίο ελληνικό θέατρο αποτελούνταν αρχιτεκτονικά από τρία μέρη το κοίλον, το οποίο προοριζόταν για το κοινό, την ορχήστρα που ήταν ο κυριότερος χώρος του θεάτρου και τη σκηνή στην οποία εμφανίζονταν οι ηθοποιοί. Η ακουστική των αρχαίων ελληνικών θεάτρων είναι αξιοθαύμαστη και γίνεται αντιληπτή από τις περισσότερες πλευρές. Τρία πολύ σημαντικά ελληνικά θεατρικά αρχιτεκτονήματα είναι της Επιδαύρου, του Διονύσου και της Δωδώνης. Η Ρωμαϊκή θεατρική αρχιτεκτονική αντέγραψε την Ελληνική εξελίσσοντας το θεατρικό αρχιτεκτόνημα κατά πολύ και την ακουστική του κρατώντας βέβαια τα τρία βασικά μέρη του θεάτρου (κοίλον, ορχήστρα, σκηνή). Η Ιταλική αναγέννηση επηρεασμένη απ’ το αρχαίο Ρωμαϊκό θέατρο καθιέρωσε την ιταλική σκηνή η οποία ήταν αποτελούμενη από πέντε βασικά τμήματα: τις κουΐντες, το φόντο, τις φρίζες, τα σύννεφα και το προσκήνιο τόξο. Η Ιταλική σκηνή και η σκηνή μπαρόκ εξελίχθηκε στα χρόνια και επηρεάστηκε από διάφορα ρεύματα όπως π.χ. το ρεαλισμό, το ρομαντισμό, το νατουραλισμό, το εξπρεσιονισμό, τον κονστρουκτιβισμό κ.α. Επηρεασμένη από το χώρο φάνηκε και η σκηνοθεσία η οποία είναι πρόσφατη έννοια καθώς χρονολογείται στο δεύτερο μέσο του 19ου αιώνα. Η σκηνοθεσία συνιστάτε στη μεταφορά της δραματικής γραφής του έργου στη σκηνική γραφή. Η σκηνοθεσία θεωρείται πεδίο εμφάνισης του νοήματος του θεατρικού έργου. Η σκηνή είναι το εργαλείο του σκηνοθέτη και ο χώρος χωρίζεται σε σκηνικό χώρο, σκηνογραφικό χώρο, κειμενικό χώρο, χώρο του παιγνίου και εσωτερικό χώρο όπου με τα χαρακτηριστικά του ο καθένας βοηθά τη σκηνοθετική δουλειά. Βαθιά επηρεασμένοι μέσα στα χρόνια είναι και η σκηνογραφία. Βλέποντας τη σκηνογραφία στο αρχαίο δράμα και τη commedia del’ arte παρατηρούμε ότι για τους αρχαίους Έλληνες η σκηνογραφία είναι η τέχνη του εξωραϊσμού του θεάτρου, χρησιμοποιούνται μεγάλα σκηνογραφικά μέσα που αφορούσαν τη σκηνή και την ενδυμασία για χάρη της υποκριτικής και στη commedia del’ arte παρατηρούμε τη χρήση πολλών αντικειμένων σκηνογραφικού χαρακτήρα για το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Απ’ όλα αυτά δεν ξεφεύγει ο ηθοποιός ο οποίος παρατηρείται απ’ το αρχαίο θέατρο μέχρι σήμερα ότι εξελίσσεται κινησιολογικά και υποκριτικά. Όλα τα παραπάνω είναι αποτέλεσμα της έννοιας της αναπαράστασης που είναι η ενέργεια του να παριστάνεται κάτι σαν πραγματικό και αφορά και τον πολιτισμό και την τέχνη αλλά και την αρχιτεκτονική του χώρου. Συμπερασματικά λοιπόν, ο χώρος είναι σημαντικός παράγοντας για την εξέλιξη και τη μεταβολή του θεάτρου ως ιδέα και ως πράξη.