Τα μορφοσυντακτικά χαρακτηριστικά γένος και πτώση στις αναφορικές προτάσεις των ελληνόφωνων παιδιών προσχολικής ηλικίας

Abstract

Η παρούσα εργασία διερευνά την επίπτωση των μορφοσυντακτικών χαρακτηριστικών του Γένους και της Πτώσης σε παιδιά ανάπτυξης στο πεδίο των αναφορικών περιοριστικών προτάσεων της ελληνικής. Η αφόρμηση δόθηκε από τη σύγχρονη αρθρογραφία σε συνάρτηση με τις δυσκολίες που επιφέρουν οι αναφορικές προτάσεις, κυρίως οι αναφορικές αντικειμένου, ως προς στην κατανόηση της λόγω της πολυπλοκότητας της δομή τους. Σκοπός της παρούσας έρευνας είναι η συσχέτιση των δυσκολιών ανάμεσα στις υποκατηγορίες των αναφορικών προτάσεων και συγκεκριμένα των αναφορικών υποκειμένου και αναφορικών αντικειμένου, καθώς και την επίπτωση που έχουν στην κατανόηση τους τα μορφοσυντακτικά χαρακτηριστικά του Γένους και της Πτώσης των Ονοματικών Φράσεων (ΟΦ) που συμμετέχουν σε αυτές. Φυσικά τα δεδομένα αυτά επιχειρούν να αποσαφηνίσουν τους παράγοντες που προκαλούν επιπλοκές και δυσχέρειες στην κατανόηση των αναφορικών προτάσεων για Ελληνόπουλα προσχολικής και νηπιακής ηλικίας 4;1-5;2 ετών. Επιπλέον, στόχος είναι και η συσχέτιση των ευρημάτων με τη γνωστική εικόνα των παιδιών αυτής της ηλικίας, αλλά και με την έρευνα των Belletti et al. (2012) σε παιδιά που μιλούν την Ιταλική και την Εβραϊκή και των Terzi & Nanousi (2016) και των σε μη τυπικούς πληθυσμούς (αφασικούς Broca). Στην έρευνα συμμετείχαν 15 παιδιά προσχολικής – νηπιακής ηλικίας. Η διαδικασία επιλογής του δείγματος έγινε με τη βοήθεια των εκπαιδευτικών και βάσει των παρακάτω προϋποθέσεων: 1) τα παιδιά και οι γονείς τους να έχουν ως μητρική γλώσσα την ελληνική, 2) να μην υπάρχει κάποια διαταραχή Λόγου ή Ομιλίας, 3) η μη λεκτική νοημοσύνη τους να βρίσκεται εντός των φυσιολογικών ορίων (>80 στο τεστ RAVEN). Τα αποτελέσματα της έρευνας αρχικά επιβεβαίωσαν τη γενική εικόνα της δυσκολίας στις αναφορικές προτάσεις αντικειμένου συγκριτικά με τις αναφορικές υποκειμένου κάτι το οποίο ήταν αναμενόμενο βάσει σύγχρονων των γλωσσολογικών ευρημάτων (Varlokosta et al. 2015). Αξιόλογα, και νέα, ευρήματα αναδείχτηκαν όσον αφορά την επίδραση του Γένους. Καταρχήν, το πρωταρχικό εύρημα ήταν ότι στις αναφορικές προτάσεις υποκειμένου η κατανόηση αυτών με ΟΦ σε ίδιο Γένος ήταν μετρίως χειρότερη από αυτές του διαφορετικού Γένους. Αντίστοιχα, για τις αναφορικές αντικειμένου η επίδοση ήταν ηπίως χειρότερη για τις προτάσεις με ΟΦ με το ίδιο Γένος από ότι σε αυτές με διαφορετικό Γένος, όχι όμως σε στατιστικά σημαντικό επίπεδο, σε κανένα από τα δύο είδη προτάσεων. Το ίδιο συνέβη και με την υποομάδα των μικρότερων παιδιών, παρότι είχαν πολύ χαμηλότερη επίδοση στις αναφορικές αντικειμένου. Εν συντομία, το σημαντικό εύρημα είναι πως η μορφολογία του Γένους δεν επηρεάζει την κατανόηση των αναφορικών προτάσεων αντικειμένου, σε συμφωνία με τους ισχυρισμούς και τα ευρήματα των Belleti et al., αλλά αντίθετα από τα ευρήματα των Terzi&Nanousi (2016) για τους αφασικούς Broca στην Ελληνική. Τέλος, όσον αφορά την Πτώση, βρέθηκε ότι επηρεάζει αρνητικά, σε στατιστικά σημαντικό επίπεδο, στις αναφορικές υποκειμένου όταν το υποκείμενο έχει Αιτιατική, αλλά όχι στις αναφορικές αντικειμένου όταν το αντικείμενο έχει Ονομαστική.