Κοινωνικές πρακτικές και τα ''κοινά- commons'' στη σύγχρονη τέχνη: Το παράδειγμα της καλλιτεχνικής καντίνας ''Souzy Tros''

Abstract

Η πρακτική (ή πρακτικές) της 'κοινωνικά εμπλεκόμενης τέχνης' ('socially engaged art') - που συχνά αποκαλείται και 'κοινωνική πρακτική' ('social practice') και στο παρελθόν έχει πάρει διάφορες ονομασίες [π.χ. 'νέου τύπου δημόσια τέχνη' ('new genre public art'), 'σχεσιακή αισθητική' ('relational aesthetics'), 'κοινοτική τέχνη' ('community art'), 'συμμετοχική', 'συνεργατική', 'διαλογική' τέχνη]- έχει αρχίσει πρόσφατα να θεωρητικοποιείται από διάφορους μελετητές (Claire Bishop, Miwon Kwon, Suzanne Lacy, Shannon Jackson κ.α) οι οποίοι επιχειρούν να εντοπίσουν και να ερμηνεύσουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της πρακτικής αυτής, τους τρόπους με τους οποίους διαμορφώθηκε μέσα στο χρόνο, τις ιστορικές διεργασίες που την εξέθρεψαν και τα αισθητικά και ηθικά ζητήματα που εγείρει. Σε αυτήν την εργασία θα επιχειρήσουμε να διερευνήσουμε τα όρια της κοινωνικής πρακτικής εκθέτοντας τόσο τα στοιχεία που την ενώνουν όσο και αυτά που τη διαφοροποιούν από άλλες μορφές τέχνης όπως είναι για παράδειγμα η συμμετοχή του κοινού, οι βασισμένες στην έρευνα μέθοδοί της, οι συμμετοχικοί διάλογοι, οι πρακτικές δραστηριότητες κ.α. Προκειμένου να οριοθετήσουμε το πεδίο δράσης της κοινωνικής πρακτικής και το βαθμό κοινωνικής εμπλοκής που δύναται να έχει η τέχνη θα διερευνήσουμε συναφείς έννοιες όπως η έννοια της κοινότητας, της συμμετοχής και του ρόλου του καλλιτέχνη και του θεατή στα πλαίσια των σύγχρονων κοινωνιών. Η διασύνδεση μεταξύ κοινωνικής πρακτικής και άλλων επιστημών αλλά και καθημερινών πρακτικών είναι ιδιαίτερα σημαντική, γιατί βρίσκεται στη ρίζα και στις απαρχές των διεργασιών που οδήγησαν στην ανάδυση κοινωνικών καλλιτεχνικών πρακτικών. Δύο από τους προδρόμους της κοινωνικής πρακτικής, η υποκειμενική ανθρωπολογία και η performance art αναπτύχθηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 1970, δίνοντας το έναυσμα για ένα συνειδητό διεπιστημονικό πειραματισμό, για διασταυρώσεις, μεταπηδήσεις, μίξεις τεχνών και επιστημών και συνεργατικές και συμμετοχικές δράσεις (Hulguera, 2011). Αυτή η εργασία παρουσιάζει το project της Eλληνίδας καλλιτέχνιδας Μαρία Παπαδημητρίου, Souzy Tros – Art Canteen ως μια κοινωνική πρακτική που μπορεί να τονώσει τη συμμετοχή στη συλλογική ζωή.