Μυοσκελετικές επιβαρύνσεις κλινικών φυσικοθεραπευτών

Abstract

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Οι μυοσκελετικές επιβαρύνσεις αποτελούν τη συχνότερη αιτία επαγγελματικής εξουθένωσης στους επαγγελματίες υγείας και ιδιαίτερα στους κλινικούς φυσικοθεραπευτές και έχουν σοβαρό αντίκτυπο στο επαγγελματικό και επιστημονικό έργο τους. ΣΚΟΠΟΣ: Σκοπός της παρούσας πτυχιακής εργασίας είναι να αναδειχθεί το πρόβλημα των μυοσκελετικών επιβαρύνσεων στους κλινικούς φυσικοθεραπευτές στην πραγματική του διάσταση και με ένα σφαιρικό τρόπο προσέγγισης. Συγκεκριμένα, κατανοώντας διάφορες συνιστώσες του προβλήματος θα είμαστε σε θέση να αντιληφθούμε το μέγεθος ενός τέτοιου φαινομένου. ΥΛΙΚΟ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΣ: Η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε περιελάμβανε αναζήτηση ανασκοπικών και ερευνητικών μελετών που αναφέρονταν στην επίδραση των μυοσκελετικών επιβαρύνσεων στους κλινικούς φυσικοθεραπευτές. Πραγματοποιήθηκε ανασκόπηση των ηλεκτρονικών βάσεων δεδομένων PubMed, Medline και Coogle Scholar χρησιμοποιώντας σχετικές λέξεις ευρετηρίου όπως “musculoskeletal disorder”, “physical therapists”, “risk factors” και “prevention”. Επίσης χρησιμοποιήθηκαν δεδομένα από βιβλία, επιστημονικές διατριβές, ερευνητικές πτυχιακές εργασίες και από τα ηλεκτρονικά αρχεία βιβλιοθηκών δημόσιων ιδρυμάτων, όπως του ΤΕΙ Πάτρας, του Ανοικτού Πανεπιστήμιου Κύπρου, των Νοσοκομείων Ερυθρός Σταυρός και του Ιπποκράτειου Αθηνών. Το υλικό της πτυχιακής αποτέλεσαν μελέτες χωρίς χρονικό περιορισμό στην αγγλική και στην ελληνική γλώσσα που διερεύνησαν την συχνότητα εμφάνισης των μυοσκελετικών επιβαρύνσεων, τους παράγοντες κινδύνου, τους μηχανισμούς κάκωσης, αλλά και τους τρόπους αντιμετώπισης καθώς και τις στρατηγικές πρόληψης που ακολουθήθηκαν. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Οι μυοσκελετικές επιβαρύνσεις κατά την εργασία (ΜΣΕΕ) των κλινικών φυσικοθεραπευτών εξαρτώνται από τους κύριους παράγοντες κίνδυνου που τους επηρεάζουν, τους καταπονούν και εν τέλει τους τραυματίζουν. Το επίπεδο δύναμης που ασκεί ο φυσικοθεραπευτής (Φ/θ) και οι δυνάμεις αντίδρασης που ασκούνται σε αυτόν κατά την εκτέλεση των εργασιακών του καθηκόντων, η αυξημένη συχνότητα επανάληψης ενός χειρισμού ή μιας θεραπείας, η μεγάλη σε διάρκεια εκτέλεση μιας συνεδρίας ή ο εκτεταμένος χρόνος έκθεσης στον επαγγελματικό κίνδυνο, η παρατεταμένη και άβολη στάση σώματος που υιοθετεί κατά την διάρκεια μιας συνεδρίας είναι μερικοί από τους παράγοντες κίνδυνου. Επίσης οι ΜΣΕΕ σχετίζονται με τα εργασιακά καθήκοντα, την ειδικότητα, την ηλικία, το φύλο και την επαγγελματική εμπειρία του φυσικοθεραπευτή. Επιπρόσθετα, οι περιβαλλοντικοί, οι ψυχοκοινωνικοί και κοινωνικοοικονομικοί παράγοντες, το εργασιακό άγχος, η έλλειψη εργονομικών συνθηκών, αλλά και τα ιδιαίτερα ατομικά χαρακτηριστικά των φυσικοθεραπευτών οδηγούν σε επιβαρύνσεις. Όλα τα παραπάνω επιδρούν είτε συνδυαστικά είτε μεμονωμένα και διαμορφώνουν τις συνθήκες για την ανάπτυξη των επιβαρύνσεων. Το κυρίαρχο σύμπτωμα κατά τον τραυματισμό του μυοσκελετικού είναι ο πόνος που εμφανίζεται ήδη από την έναρξη του επαγγέλματος σε νέους επαγγελματίες σε ποσοστό 50% αυτών. Ο επιπολασμός των ΜΣΕΕ σε κλινικούς φυσικοθεραπευτές είναι μεγάλος και μπορεί να αγγίξει το 90% αυτών κατά τη διάρκεια της σταδιοδρομίας τους. Η περιοχή της οσφύος είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένη για μυοσκελετικό κίνδυνο σε ποσοστό 80%. Φυσικοθεραπευτές που εργάζονται σε χώρους όπως τα νοσοκομεία και τα κέντρα αποκατάστασης έχουν τα υψηλότερα ποσοστά ΜΣΕΕ. Υψηλά ποσοστά ΜΣΕΕ στον αντίχειρα και την άκρα χείρα (μέχρι 46%) βιώνουν εκείνοι οι Φ/θ που έχουν ως αντικείμενο την αντιμετώπιση μυοσκελετικών προβλημάτων με χρήση χειρισμών που απαιτούν την άσκηση πίεσης. Η ανύψωση, η έλξη, η μεταφορά εξαρτώμενων ασθενών, η κάμψη και στροφή της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης είναι από τους κορυφαίους παράγοντες και μηχανισμούς κάκωσης που σχετίζονται με την ανάπτυξη των ΜΣΕΕ σε κλινικούς φυσικοθεραπευτές, οι οποίοι αντιμετωπίζουν τα συμπτώματα μεταβάλλοντας τις τεχνικές θεραπείας, βελτιώνοντας τη μηχανική του σώματος, εισάγοντας εργονομικούς κανόνες και αυτοθεραπεύοντας τη μυοσκελετική τους πάθηση. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Οι κλινικοί φυσικοθεραπευτές οι οποίοι καλούνται να θεραπεύσουν ασθενείς με ποικίλα μυοσκελετικά προβλήματα και να συμβουλέψουν αυτούς για την αποφυγή μυοσκελετικών επιβαρύνσεων συχνά είναι οι ίδιοι επιρρεπείς σε ΜΣΕΕ. Η διάδοση της γνώσης, ιδιαίτερα μεταξύ των φοιτητών της φυσικοθεραπείας, σχετικά με τους παράγοντες κινδύνου, τους μηχανισμούς κάκωσης, τις στρατηγικές πρόληψης και της εφαρμογής των κανόνων της εργονομίας ελαχιστοποιούν τη συχνότητα εμφάνισης μυοσκελετικής υπερφόρτωσης στο μέλλον.