Μελέτη συχνότητας μίας ομάδας συμπεριφορών σε παιδιά δημοτικής εκπαίδευσης με διαταραχές αυτιστικού φάσματος

Abstract

Εισαγωγή: Η αυτιστική διαταραχή (μερικές φορές ονομάζεται και «κλασικός αυτισμός») είναι η συνηθέστερη περίπτωση σε μια ομάδα αναπτυξιακών διαταραχών, που είναι γνωστές ως διαταραχές του φάσματος του αυτισμού (ASD). Ο κλασικός αυτισμός χαρακτηρίζεται από εξασθενημένη κοινωνική αλληλεπίδραση, προβλήματα σε ότι αφορά τη λεκτική και τη μη λεκτική επικοινωνία και ασυνήθιστες, επαναλαμβανόμενες ή σοβαρά περιορισμένες δραστηριότητες και ενδιαφέροντα. Πλέον σήμερα θεωρείται μία πολυπαραγοντική διαταραχή, αν και το ακριβές αίτιο παραμένει αδιευκρίνιστο. Αποτελεί μία νευροαναπτυξιακή διαταραχή με κύρια εμφάνιση συμπτωμάτων περί το τέλος του πρώτου έτους και συμπλήρωση περίπου στο 2 με 3 έτος ηλικίας. Σκοπός και στόχος: Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι η εμφάνιση μίας ομάδας συμπεριφορών παιδιών δημοτικής εκπαίδευσης με διαταραχές του φάσματος του αυτισμού και η ανάλυση αυτών των συμπεριφορών. Υλικό και μέθοδος: Το ερευνητικό μέρος της μελέτης πραγματοποιήθηκε με τη χρήση ερωτηματολογίου και επιλέχθηκε η ποσοτική μέθοδος για να εξετασθεί η συχνότητα συγκεκριμένων συμπεριφορών. Η έρευνα αρχικά είχε σχεδιαστεί να διεξαχθεί εξ ολοκλήρου μέσω διαδικτύου, αλλά στη συνέχεια λόγω ελλιπών απαντήσεων δόθηκε και με φυσική παρουσία σε άτομα που επισκέφτηκαν συγκεκριμένα κέντρα. Τα κέντρα ήταν: το Γενικό Νοσοκομείο Παίδων Αθηνών «Η Αγία Σοφία», το διαγνωστικό-θεραπευτικό κέντρο «Στήριξη παιδιού -εφήβου – ενηλίκου» στην Αθήνα και το Παιδικό Κέντρο Αναπτυξιακής Προώθησης, Αποκατάστασης και Σχολικής Μελέτης. Συνολικά διαδικτυακά απαντήθηκαν 135 ερωτηματολόγια εκ των οποίων τα 62 πληρούσαν τα κριτήρια συμμετοχής. Επίσης μοιράστηκαν με φυσική παρουσία μοιράστηκαν 50 ερωτηματολόγια εκ των οποίων συμπληρώθηκαν επιτυχώς 38 και αποκλείστηκαν 10 λόγω ελλιπών απαντήσεων και 2 άτομα αρνήθηκαν να συμμετάσχουν στην έρευνα παρόλο που είχαν αρχικά συμφωνήσει σχετικώς. Μελετήθηκαν εν τέλει 100 ερωτηματολόγια. Αποτελέσματα: Σε ότι αφορά το φύλο του παιδιού η πλειοψηφία των παιδιών ανήκε στο άρρεν φύλο με ποσοστό 79%, ενώ τα θηλυκά παιδιά ήταν μόλις 21. Σε ότι αφορά τον παράγοντα ηλικία το κριτήριο επιλογής αφορούσε το γεγονός τα παιδιά του δείγματος να είναι δημοτικής εκπαίδευσης. Η πλειοψηφία των απαντήσεων σε ότι αφορά την εκπαίδευση του παιδιού αφορά το γενικό σχολείο, ήτοι 55% και η επιλογή του ειδικού σχολείου συγκέντρωσε 30% με 15 άτομα να απαντούν ότι δεν γνωρίζουν το είδος του σχολείου φοίτησης. Το 29% του δείγματος έχει παρατηρήσει ότι το παιδί προσκολλάται σε τελετουργικά και ρουτίνες σε μέτριο βαθμό με τις υπόλοιπες επιλογές να κυμαίνονται σε παρόμοια ποσοστά της τάξης του 10-20%. Σε αντίθεση με την ανωτέρω ερώτηση, η επόμενη ερώτηση σχετικά με το αν το παιδί έχει περιορισμένα και ασυνήθιστα ενδιαφέροντα η πλειοψηφία σε ποσοστό 60% απάντησε θετικά. Η ηχολαλία είναι ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των παιδιών με διαταραχή του αυτιστικού φάσματος. Βέβαια το μεγαλύτερο ποσοστό του δείγματος, ήτοι 29%, απάντησε ότι το παιδί δεν παρουσιάζει καθόλου ηχολαλία, με την επιλογή λίγο και ποσοστό 26% να έρχεται δεύτερη και την επιλογή μέτρια και ποσοστό 22% να ακολουθεί. Πρόσθετο χαρακτηριστικό της διαταραχής του αυτιστικού φάσματος αποτελεί επίσης και ο χαρακτηρισμός του παιδιού από διάφορα τικ και ιδιομορφίες, που όμως και σε αυτή την περίπτωση το μεγαλύτερο ποσοστό του δείγματος απάντησε αρνητικά σε ποσοστό 28%. Η αμέσως επόμενη σε ότι αφορά το ποσοστό επιλογή ήταν το «λίγο» με ποσοστό 24%. Τέλος σε ότι αφορά τις δεξιότητες γραφής και ανάγνωσης τα ποσοστά δεν παρουσιάζουν ιδιαίτερα σημαντικές στατιστικές διαφοροποιήσεις. Συγκεκριμένα σε ότι αφορά το βαθμό δυσκολίας γραφής όλες οι επιλογές κυμάνθηκαν από το ελάχιστο της επιλογής «πάρα πολύ» 16% έως το υψηλότερο της επιλογής «μέτρια» 20%. Σε ότι αφορά το βαθμό δυσκολίας ανάγνωσης οι επιλογές κυμάνθηκαν από το ελάχιστο των επιλογών «μέτρια» και «πολύ» με ισάριθμο ποσοστό 18% έως το μέγιστο της επιλογής «πάρα πολύ» με ποσοστό 23%. Συμπεράσματα: Τα άτομα με διαταραχές αυτιστικού φάσματος και άλλες αναπτυξιακές διαταραχές αποτελούν μια ευάλωτη ομάδα. Συχνά υπόκεινται σε στίγμα και διακρίσεις, συμπεριλαμβανομένης της άδικης στέρησης των υγειονομικών και εκπαιδευτικών υπηρεσιών και ευκαιριών συμμετοχής και κοινωνικοποίησής τους. Σε παγκόσμιο επίπεδο, η πρόσβαση στις υπηρεσίες και η υποστήριξη ατόμων με αναπτυξιακές διαταραχές είναι ανεπαρκής, και οι οικογένειες των ατόμων που πλήττονται συχνά έχουν σημαντικές συναισθηματικές, οικονομικές και επαγγελματικές επιβαρύνσεις. Η ελληνική κοινωνία καθώς υστερεί σε υπηρεσίες ουσιαστικής μέριμνας για άτομα με διαταραχή του αυτιστικού φάσματος έχει ως αποτέλεσμα την αυξημένη προσπάθεια που καταβάλλουν οι οικογένειες αυτών των ατόμων για την αντιμετώπιση σοβαρών δυσκολιών της καθημερινής διαχείρισής τους. Η παρέμβαση της κοινωνικής μέριμνας θα πρέπει να είναι παρούσα καθόλη τη διάρκεια της θεραπευτικής παρέμβασης στο άτομο με αυτισμό αλλά και υποστηρικτικά στην ίδια την οικογένεια.