Μοντέλα εκπαιδευτικής ηγεσίας και διαχείριση συγκρούσεων: διερεύνηση της σχέσης σε σχολικές μονάδες Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ν. Αχαΐας

Abstract

Σκοπός της παρούσας ερευνητικής εργασίας αποτελεί η διερεύνηση της ύπαρξής ή μη συσχέτισης ανάμεσα στα μοντέλα εκπαιδευτικής ηγεσίας, όπως αυτά ορίζονται στη θεωρία της Πλήρους Έκτασης της Ηγεσίας (μετασχηματιστικό, συναλλακτικό και παθητικό-αποφευκτικό) και στα στυλ διαχείρισης συγκρούσεων, όπως αυτά αποτυπώνονται στο μοντέλο των Rahim & Bonoma (1979), που υιοθετούν και εφαρμόζουν οι Διευθυντές/Διευθύντριες σε δημόσια ημερήσια σχολεία Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης του Ν. Αχαΐας, σύμφωνα με τις αντιλήψεις των εκπαιδευτικών. Kαταγράφεται ο θεωρητικός προβληματισμός, ανασκοπούνται συναφείς έρευνες και ακολουθείται η ποσοτική μεθοδολογική προσέγγιση. Το δείγμα αποτελείται από 153 εκπαιδευτικούς διαφόρων ειδικοτήτων, που υπηρετούν σε αστικά, περιφερειακά και ορεινά Γυμνάσια και Γενικά Λύκεια του Ν. Αχαΐας. Για την συλλογή των δεδομένων επιλέχθηκαν το Πολυπαραγοντικό Ερωτηματολόγιο Ηγεσίας-Multifactor Leadership Questionnaire (M.L.Q. Form 5X-Short) για την διερεύνηση των μοντέλων εκπαιδευτικής ηγεσίας και το Rahim Organizational Conflict Inventory– II, Form B (ROCI-II) για την διερεύνηση των στυλ διαχείρισης συγκρούσεων που εφαρμόζουν οι Διευθυντές/Διευθύντριες σχολικών μονάδων, σύμφωνα με τις αντιλήψεις των εκπαιδευτικών. Οι απαντήσεις που συγκεντρώθηκαν από τους συμμετέχοντες στην έρευνα κωδικοποιήθηκαν και εισήχθησαν σε βάση δεδομένων του λογισμικού στατιστικής ανάλυσης SPSS . Τα αποτελέσματα της έρευνας καταδεικνύουν ότι, οι συμμετέχοντες στην έρευνα εκπαιδευτικοί, θεωρούν ότι ασκείται σε βαθμό, άνω του μετρίου, η Μετασχηματιστική ηγεσία (μ.τ. 3,27) αλλά και η Συναλλακτική ηγεσία (μ.τ. 3,17). Αντιθέτως, οι ερωτώμενοι θεωρούν ότι η Παθητική ηγεσία ασκείται σε αρκετά μικρότερο βαθμό (μ.τ. 2,32). Φαίνεται ότι η μετασχηματιστική και η συναλλακτική ηγεσία επηρεάζουν θετικά και στατιστικά σημαντικά την έκβαση ηγεσίας (p<0.05), δηλαδή, όσο μεγαλύτερη εφαρμογή έχουν τα συγκεκριμένα μοντέλα εκπαιδευτικής ηγεσίας τόσο μεγαλύτερη είναι η αποτελεσματικότητα και η ικανοποίηση των εκπαιδευτικών. Σχετικά με τους τρόπους διαχείρισης οργανωσιακών συγκρούσεων που χρησιμοποιούνται περισσότερο είναι Η «Ενσωμάτωση/Συνεργασία» (3,47) και ο «Συμβιβασμός» (3,33).Ακολουθούν τα στυλ της «Προσαρμογής» και της «Αποφυγής, ενώ οι ερωτώμενοι θεωρούν ότι η «Επιβολή/Κυριαρχία» εφαρμόζεται σε αρκετά μικρότερο βαθμό (μ.τ. 2,65). Παρέχονται ενδείξεις ότι υπάρχει ισχυρή θετική συσχέτιση της Μετασχηματιστικής (R=0,899) και της Συναλλακτικής ηγεσίας (R=0.732) με το στυλ διαχείρισης «Ενσωμάτωση/Συνεργασία». Μεγάλη θετική συσχέτιση με αυτά τα μοντέλα ηγεσίας έχει και το στυλ «Προσαρμογής/Συγκαταβατικός» (R=682 και R=0.527 αντίστοιχα) αλλά και το στυλ «Συμβιβασμού» (R=0.693 και R=0,551 αντίστοιχα). Αντιθέτως, η Παθητική ηγεσία παρουσιάζει θετική συσχέτιση με την «Επιβολή/Κυριαρχία» (R=0.307) και την «Αποφυγή» (R=0.223), ενώ παρουσιάζει αρνητική συσχέτιση με τα στυλ «Ενσωμάτωσης/Συνεργατικός» (R=-0,605), «Προσαρμογής/Συγκαταβατικός» (R=-0.345) και «Συμβιβασμού» (R=-0.368). Επιπλέον αναλύσεις υποδεικνύουν ότι τα δημογραφικά χαρακτηριστικά του δείγματος και τα ορισμένα χαρακτηριστικά των σχολικών μονάδων επηρεάζουν τις αντιλήψεις των ερωτώμενων εκπαιδευτικών. Συμπερασματικά προκύπτει ότι τα εκπαιδευτικά μοντέλα ηγεσίας που απαντώνται συχνότερα είναι το μετασχηματιστικό και το συναλλακτικό, ενώ ως συχνότερα εμφανιζόμενες στρατηγικές διαχείρισης συγκρούσεων είναι αυτές της ενσωμάτωσης/συνεργασίας και του συμβιβασμού. Τέλος, αναγνωρίστηκε πως υπάρχει σημαντική συσχέτιση μεταξύ του μοντέλου εκπαιδευτικής ηγεσίας και του τρόπου διαχείρισης των οργανωσιακών συγκρούσεων .