Επαγγελματική εξουθένωση στην εκπαίδευση: Η περίπτωση των εκπαιδευτικών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στην Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας

Abstract

Εισαγωγή: Στις μέρες μας, η επαγγελματική εξουθένωση είναι συχνό φαινόμενο σε διάφορα επαγγέλματα, ιδίως σε αυτά που έχουν άμεση συναναστροφή με ανθρώπους. Οι εκπαιδευτικοί φυσικά δεν αποτελούν εξαίρεση, ειδικά από τη στιγμή που καθημερινά έρχονται σε επαφή με παιδιά. Μέσω της πρόληψης και της αντιμετώπισης του φαινομένου, ο εκπαιδευτικός μπορεί να είναι πιο αποδοτικός και αποτελεσματικός. Για αυτόν τον λόγο, είναι αναγκαίο να διερευνώνται και να γίνονται κατανοητά τα αίτια και οι συνέπειες του εν λόγω φαινομένου.

Σκοπός: Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν να διερευνηθούν οι διαστάσεις της επαγγελματικής εξουθένωσης (συναισθηματική εξάντληση, αποπροσωποποίηση και έλλειψη προσωπικής επίτευξης) των εκπαιδευτικών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Συγκεκριμένα, ελέγχθηκε ποια είναι τα επίπεδα επαγγελματικής τους εξουθένωσης σε σχέση με δημογραφικά και επαγγελματικά χαρακτηριστικά, με την εκάστοτε σχέση εργασίας και με ορισμένα γεωγραφικά κριτήρια.

Υλικό και μέθοδος: Τα δεδομένα συλλέχθηκαν με τη μορφή ερωτηματολογίου κλειστού τύπου, το οποίο συμπληρώθηκε από εκπαιδευτικούς της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης από σχολεία της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας. Το ερωτηματολόγιο αποτελείτο από δύο διακριτά μέρη, ένα με ερωτήσεις δημογραφικού και επαγγελματικού περιεχομένου και ένα με 22 ερωτήσεις αυτοαξιολόγησης σύμφωνα με το Maslach Burnout Inventory – Educators Survey (M.B.I.-E.S.) των Maslach, Jackson και Schwab (1996).

Αποτελέσματα: Τα επίπεδα Συναισθηματικής Εξουθένωσης και Αποπροσωποποίησης ήταν κατά κύρια βάση χαμηλά, ενώ η Προσωπική Επίτευξη είχε κυρίως υψηλές τιμές. Οι εκπαιδευτικοί με μεγαλύτερη ηλικία και περισσότερα χρόνια προϋπηρεσίας εμφανίζουν μεγαλύτερα επίπεδα Συναισθηματικής Εξουθένωσης. Η Προσωπική Επίτευξη συσχετίζεται με την οικογενειακή κατάσταση των εκπαιδευτικών, καθώς οι διαζευγμένοι εμφανίζουν υψηλότερα επίπεδα Προσωπικής Επίτευξης. Τέλος, δε βρέθηκε στατιστικά σημαντική συσχέτιση της επαγγελματικής εξουθένωσης με τη σχέση εργασίας, τον νομό εργασίας, το μέγεθος της περιοχής εργασίας και τον χρόνο της απαιτούμενης καθημερινής μετακίνησης από και προς το σχολείο. Συμπεράσματα: Ο πληθυσμός των εκπαιδευτικών στην Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδος δεν είναι επαγγελματικά Εξουθενωμένος. Στα σημαντικότερα ευρήματα είναι πως η ηλικία και τα έτη προϋπηρεσίας συμβάλλουν στη φυσική φθορά και τον κορεσμό του εκπαιδευτικού, ο οποίος εκτίθεται για αρκετό χρονικό διάστημα σε στρεσογόνες συνθήκες, με αποτέλεσμα την εμφάνιση Συναισθηματικής Εξουθένωσης. Ωστόσο, περαιτέρω έρευνα, με ένα περισσότερο εξουθενωμένο δείγμα, θα οδηγούσε σε πιο ασφαλή συμπεράσματα και πιθανόν στην ύπαρξη περισσότερων συσχετίσεων μεταξύ επαγγελματικής εξουθένωσης και δημογραφικών και επαγγελματικών χαρακτηριστικών.