ΓΕΡΟΝΤΙΚΗ ΑΝΟΙΑ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ

Abstract

Εισαγωγή: Η αύξηση του προσδόκιμου ζωής επηρεάζει κατεξοχήν τις επιστήμες της υγείας, αλλά και τις κοινωνίες και τους θεσμούς της. Σύμφωνα με τις έρευνες του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (2015), το ποσοστό του πληθυσμού των ηλικιωμένων άνω των 60 αναμένεται να αυξηθεί σε 36% το 2050. Χρειάζεται να γνωρίζουμε τα χαρακτηριστικά των ανθρώπων της Τρίτης ηλικίας, γεροντική, για την καλύτερη αντιμετώπιση τους και τους τρόπους και τα μέσα με τα οποία οι θεσμοί της κοινωνίας και της οικονομίας μπορούν να συμβάλουν. Ειδικότερα, έχει αξία να γνωρίζουμε το σύνδρομο της γηριατρικής ευπάθειας και τα χρόνια νοσήματα που πλήττουν την Τρίτη ηλικία. Η σημαντικότερη νόσος που σχετίζεται με την Τρίτη ηλικία και έχει πάρει διαστάσεις πανδημίας είναι η άνοια, με συχνότερη μορφή τη νόσο τύπου Alzheimer. Σκοπός, λοιπόν, της παρούσας εργασίας ήταν, μέσα από την ανασκόπηση της σχετικής βιβλιογραφίας και της αρθρογραφίας, να μελετηθεί αν υπάρχουν νέα δεδομένα σχετικά με τη νόσο και ποια είναι αυτά, στο επίπεδο των αιτίων, της πρόγνωσης και πρόληψης, αντιμετώπισης και θεραπείας, όπως και σύγχρονες νοσηλευτικές παρεμβάσεις σε ασθενείς της Τρίτης ηλικίας. Μέθοδος: Για την παρούσα εργασία, πέρα από την τρέχουσα βιβλιογραφία, έγινε αναζήτηση σχετικών άρθρων κυρίως της τελευταίας πενταετίας στις μηχανές αναζήτησης Pubmed, Google Scholar και σε διάφορα επιστημονικά ιατρικά και νοσηλευτικά περιοδικά με λέξεις - κλειδιά σχετικά με τη γηριατρική και τη νόσο άνοια. Αποτελέσματα: Η άνοια χαρακτηρίζεται ως μια επίκτητη και εμμένουσα έκπτωση διανοητικών ικανοτήτων που επηρεάζει την καθημερινότητα του ατόμου, του οικείου περιβάλλοντος και των φροντιστών του και μέχρι στιγμής δεν υπάρχει τρόπος θεραπείας, αλλά τρόποι αντιμετώπισης των συμπτωμάτων, φαρμακευτικοί και μη φαρμακευτικοί. Επιπλέον, επειδή η υγεία ορίζεται ως μια κατάσταση της φυσικής, διανοητικής και κοινωνικής ευζωίας και όχι μόνο ως απουσία αρρώστιας ή αδυναμίας και είναι μια αθροιστική κατάσταση που αφορά όλη τη ζωή και τα θετικά αποτελέσματά της το άτομο τα απολαμβάνει και στη διάρκεια της Τρίτης ηλικίας, δίνεται ιδιαίτερη σημασία στους παράγοντες κινδύνου. Επίσης, αν και η Τρίτη ηλικία έχει προσδιοριστεί ως προοδευτική γενικευμένη έκπτωση λειτουργικότητας και μια αύξηση του κινδύνου συνοδευόμενη με τις ασθένειες, με βάση την ιδέα της υγιούς, ενεργούς γήρανσης (active-ageing), η πολιτεία είναι υποχρεωμένη να επενδύσει στη μακροχρόνια φροντίδα, στην πρόληψη και την έγκαιρη αντιμετώπιση των προβλημάτων υγείας των ηλικιωμένων και ιδιαιτέρως του προβλήματος της άνοιας με προσωποκεντρικό τρόπο, όπως και στον αποστιγματισμό των πασχόντων, μέσα από τη δημιουργία των φιλικών προς την άνοια κοινοτήτων. Τέλος, σημαντικό ρόλο στην πρόληψη της ασθένειας, στη διάγνωση και την αντιμετώπιση του ανοϊκού ασθενή έχει ο νοσηλευτής τόσο σε δομές και ιδρύματα όσο και στην κατ’οίκον φροντίδα του ασθενή, όταν, όμως, είναι εκπαιδευμένος να αντιμετωπίσει τον ασθενή που πάσχει από άνοια με έναν ολιστικό τρόπο, εγκαταλείποντας πρακτικές περιοριστικών μέτρων, φαρμακευτικών και μη φαρμακευτικών. Συμπεράσματα: Η παρούσα ανασκόπηση ανέδειξε πλήθος δημοσιευμένων μελετών που τεκμηριώνουν την έκταση του προβλήματος. Η άνοια είναι ένα υπαρκτό, σοβαρό παγκόσμιο πρόβλημα για τους επαγγελματίες υγείας και δη τους νοσηλευτές και πρέπει να αντιμετωπιστεί, τόσο σε επίπεδο πρόληψης όσο και έγκαιρης παρέμβασης, με μεθόδους και τρόπους που δείχνουν σεβασμό στην προσωπικότητα του ασθενή. Από την εργασία μας προκύπτει ότι οι ασθενούντες από άνοια έχουν ανάγκη από πολυδιάσταστη νοσηλευτική φροντίδα σε όλα τα στάδια της αντιμετώπισής τους. Η παρέμβαση θα πρέπει να είναι προσωποκεντρική, ευέλικτη σε τροποποιήσεις με βάση τις ανάγκες του ασθενή, επικεντρωμένη σε ρεαλιστικούς στόχους και στην αποφυγή συχνών εισαγωγών στο νοσοκομείο. Το νοσηλευτικό προσωπικό οφείλει να ενημερώνεται για νέες παρεμβάσεις και να εξειδικευτεί στη φροντίδα των ηλικιωμένων με άνοια, εγκαταλείποντας πρακτικές που επιτείνουν το πρόβλημα, όπως τη χρήση περιοριστικών μέσων. Πέρα, όμως, από την συμβατική νοσηλευτική παρέμβαση, σημαντική καινοτομία στη νοσηλευτική πρακτική αποτελεί η προσπάθεια επανένταξης των ασθενών από άνοια σε κοινωνικές δραστηριότητες της κοινότητας, προκειμένου να εγκαταλειφθεί η συνήθης πρακτική του κοινωνικού τους αποκλεισμού και οι ίδιοι να ξαναβρούν μια ταυτότητα κοινωνική.

Λέξεις-κλειδιά: προσδόκιμο επιβίωσης, γήρανση, χρόνιες νόσοι, άνοια, ρόλος νοσηλευτή